Φαρμακεία

Κύριο χαρακτηριστικό της λιανικής αγοράς φαρμάκων αποτελεί η πληθώρα σημείων πώλησης, διάσπαρτων σ’ όλη την επικράτεια, με την πλειονότητα αυτών να είναι ατομικές επιχειρήσεις (83%). Ακολουθούν σε πλήθος οι Ομόρρυθμες Εταιρείες (13%) και έπονται οι Ετερόρρυθμες Εταιρείες (2,8%). Το πλήθος των φαρμακείων, κατά το 2020, διαμορφώνεται σε 10.722 επιχειρήσεις, εκ των οποίων το 35,1% του συνόλου εδρεύει στην περιφέρεια Αττικής και ειδικότερα το 11,1% του συνόλου της χώρας εντοπίζεται στον Κεντρικό Τομέα Αθηνών. Στον κλάδο απασχολούνται συνολικά 29.381 άτομα το 2020, εκ των οποίων οι φαρμακοποιοί είναι περίπου το 38%, οι βοηθοί φαρμακοποιοί αποτελούν το 7% περίπου των εργαζομένων και το υπόλοιπο 55% είναι λοιπό προσωπικό.

Οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση για τα προϊόντα των φαρμακείων είναι η εξέλιξη του πληθυσμού και η γήρανσή του, οι δαπάνες για υγεία και φάρμακα, το υγειονομικό σύστημα της χώρας, καθώς και ο δείκτης τιμών καταναλωτή για φαρμακευτικά προϊόντα. Σημαντικό στοιχείο είναι ότι στην Ελλάδα το 22,5% του πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών το 2021, ποσοστό που προβλέπεται ότι θα αυξηθεί σε 33,8% έως το 2050. Αναφορικά με τις δαπάνες για υγεία σημειώνεται ότι, η δημόσια εξωνοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη διαμορφώθηκε σε €2.001 εκατ. το 2021 παραμένοντας στα ίδια επίπεδα με το 2020, ενώ η ιδιωτική φαρμακευτική δαπάνη σε €1.608 εκατ. το ίδιο έτος (+1,9% σε σχέση με το 2020).

Εξετάζοντας την κατανομή του πληθυσμού της χώρας, στην Αττική συγκεντρώνεται το 36,4% του συνόλου, με την πλειονότητα (26,3%) να κατοικεί στην περιφερειακή ενότητα του Κεντρικού Τομέα Αθηνών. Στο Δήμο Αθηναίων εντοπίζεται το 64% του πληθυσμού της περιφερειακής ενότητας Κεντρικού Τομέα Αθηνών, αντιστοιχώντας σε 637.798 άτομα.

Οι συνολικές πωλήσεις των φαρμακείων εκτιμώνται σε €5.575 εκατ. το 2021, αυξημένες κατά 4,3% σε σχέση με το 2020. Το 2022, οι εν λόγω πωλήσεις, ανέρχονται στο ποσό των €5.718 εκατ. (+2,6% 2022/21). Οι συνολικές (λιανικές) πωλήσεις φαρμάκων στην Ελλάδα εκτιμώνται σε €4.770 εκατ. το 2021, από €4.557 εκατ. το προηγούμενο έτος (+4,7% 2021/20), ενώ περαιτέρω αύξηση παρουσιάστηκε το 2022 (+2,5% 2022/21). Τα έσοδα από φάρμακα καλύπτουν διαχρονικά το υψηλότερο μέρος των πωλήσεων των φαρμακείων, με μερίδιο 85% περίπου στις συνολικές πωλήσεις. Ακολουθούν τα παραφαρμακευτικά προϊόντα με μερίδιο της τάξης του 10% και τα καλλυντικά με αντίστοιχο ποσοστό 4%.

Στο Δήμο Αθηναίων συγκεντρώνεται ποσοστό 8% περίπου επί των συνολικών πωλήσεων των φαρμακείων της Ελλάδας κατά την τελευταία πενταετία (2018 – 2022). Το μερίδιο της περιοχής ΟΧΕ την αντίστοιχη περίοδο εκτιμάται ότι διαμορφώνεται σε 17% περίπου επί των πωλήσεων των φαρμακείων του Δήμου Αθηναίων και 1,5% επί των συνολικών πωλήσεων της χώρας. Συγκεκριμένα, το 2022 οι πωλήσεις στο Δήμο Αθηναίων ανέρχονται σε €457,4 εκατ. και στην περιοχή της ΟΧΕ σε €78,7 εκατ.

Αναφορικά με το μέγεθος των καταστημάτων, η πλειονότητα των φαρμακείων αποτελείται από πολύ μικρές επιχειρήσεις (κύκλος εργασιών < €2 εκατ.), με αποτέλεσμα οι πωλήσεις αυτών να συνεισφέρουν κατά 92% στις συνολικές πωλήσεις του κλάδου το 2021. Το μερίδιο των πολύ μικρών επιχειρήσεων στις πωλήσεις του Δήμου Αθηναίων διαμορφώνεται σε 85% το 2021, ενώ 12% των πωλήσεων προέρχεται από μικρές επιχειρήσεις (κύκλος εργασιών €2 – €10 εκατ.).

Στην Ελλάδα εκτιμάται ότι δραστηριοποιούνται περίπου 292 ηλεκτρονικά φαρμακεία, εκ των οποίων τα 154 είχαν πάνω από 10.000 επισκέψεις μηνιαίως. Επιπλέον, οι πωλήσεις των ηλεκτρονικών φαρμακείων παρουσιάζουν ανοδική πορεία από το 2016 και εκτιμώνται σε €241 εκατ. το 2021. Το υψηλότερο μέρος των πωλήσεων αφορά προϊόντα ομορφιάς – ατομικής φροντίδας (46%) και έπονται τα συμπληρώματα διατροφής – βιταμίνες (28%) και τα προϊόντα βρεφικής και παιδικής φροντίδας (13%).

Επιπρόσθετα, στη μελέτη συντάχθηκε ομαδοποιημένος ισολογισμός των εταιρειών του κλάδου βάσει δείγματος επιχειρήσεων με δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις την περίοδο 2019 – 2021. Παρουσιάζονται σε αντιπαράθεση οι ομαδοποιημένοι ισολογισμοί των εταιρειών στο σύνολο της Ελλάδας, στο Δήμο Αθηναίων και στην περιοχή της ΟΧΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η κερδοφορία των εταιρειών αυξήθηκε την εξεταζόμενη περίοδο και το περιθώριο μικτού κέρδους των επιχειρήσεων ανέρχεται σε 20% το 2021. Ομοίως, βελτιώθηκε το περιθώριο EBITDA του δείγματος, καθώς στο σύνολο της χώρας διαμορφώθηκε σε 5%, στο Δήμο Αθηναίων σε 3% και στην περιοχή της ΟΧΕ σε 2%, το 2021.

Ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης η Ελλάδα διαθέτει το πυκνότερο δίκτυο φαρμακείων, με 1.003 κάτοικους ανά φαρμακείο το 2021. Ακολουθεί η Ισπανία με 2.141 κατοίκους/φαρμακείο και η Κύπρος με 2.143 κατοίκους/φαρμακείο, ενώ τη χαμηλότερη πυκνότητα παρουσιάζουν χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Σημειώνεται ότι κατά μέσο όρο ένα φαρμακείο στην Ε.Ε. εξυπηρετεί 4.122 πελάτες. Στην πρώτη θέση ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης, βάσει του αριθμού φαρμακείων, κατατάσσεται η Ισπανία, με 22.198 καταστήματα, και ακολουθεί Γαλλία με 20.534 καταστήματα, ενώ η Ελλάδα εντοπίζεται στην 6η θέση.