Θέατρα & Τέχνες

Στον ευρύτερο κλάδο των τεχνών δραστηριοποιούνται 6.983 νομικές μορφές. Περίπου μία στις τέσσερις επιχειρήσεις του κλάδου εδρεύει στο Δήμο Αθηναίων. Τα χειμερινά θέατρα συγκεντρώνονται παραδοσιακά εντός του Δήμου Αθηναίων, που ουσιαστικά μονοπωλεί τη θεατρική δραστηριότητα τόσο της πόλης όσο και της χώρας.

Η εξέλιξη του πληθυσμού της χώρας, οι τιμές πώλησης των εισιτήριων σε συνδυασμό με το διαθέσιμο εισόδημα και την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών επηρεάζουν τη ζήτηση του κλάδου σε σημαντικό βαθμό. Σημειώνεται ότι για τα εισιτήρια των θεατρικών παραστάσεων και συναυλιών ισχύει ο μειωμένος συντελεστής 6%. Η συνολική ζήτηση για θεατρικές παραστάσεις επηρεάζεται από το ίδιο το μέγεθος και τη διάρθρωση του πληθυσμού. Η διαχρονική μείωση του πληθυσμού της χώρας οδηγεί σταδιακά σε συρρίκνωση του θεατρικού κοινού.

Στο Υπουργείο Πολιτισμού υπάγονται τα λεγόμενα κρατικά θέατρα, το Εθνικό θέατρο, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, και η Εθνική Λυρική Σκηνή, τα Μέγαρα Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης, τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.), το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου αλλά και Ανώτερες Σχολές Δραματικής Τέχνης (Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης Εθνικού Θεάτρου και Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος).

Σχετικά με το μέγεθος των αθηναϊκών θεάτρων, το μεγαλύτερο ποσοστό (57%) έχει μικρή χωρητικότητα, έως 200 θέσεις. Τα μικρά θέατρα εντοπίζονται κυρίως στις περιφερειακές κεντρικές περιοχές και συγκεκριμένα σε Κυψέλη, Μεταξουργείο, Βοτανικό, Γκάζι, Εξάρχεια και Κεραμεικό. Από τα μικρά θέατρα, το 70% λειτούργησε μετά το 2000, σε αντίθεση με τα θέατρα μεσαίας χωρητικότητας (400-700 θέσεις) τα οποία τείνουν να είναι παλαιότερων δεκαετιών (μέχρι το 1970). Ο αριθμός των απασχολούμενων στον εξεταζόμενο κλάδο εμφανίζει ετήσιες διακυμάνσεις και ανήλθε σε 17,6 χιλ., το 2020. Η ποσοστιαία συμμετοχή του εργατικού δυναμικού του κλάδου των δημιουργικών δραστηριοτήτων, τεχνών και διασκέδασης στο σύνολο των απασχολούμενων της χώρας παρουσιάζει μικρές αυξομειώσεις την περίοδο 2013-2020, διαμορφούμενη σε 0,45% το 2020 (NACE Αναθ.2: 90).

Ο αριθμός των απασχολούμενων στον κλάδο των δημιουργικών δραστηριοτήτων, των τεχνών και της διασκέδασης στον Δήμο Αθηναίων διαμορφώθηκε σε 5.664 άτομα, παρουσιάζοντας μικρή μείωση 1,1% το 2020 έναντι του 2019. Τονίζεται ότι η Αθήνα εμφάνισε μικρότερο ρυθμό μείωσης απασχολούμενου προσωπικού από τον αντίστοιχο τόσο της περιφέρειας Αττικής (-4,9%) αλλά και πανελλαδικά (-5,6%) στον εξεταζόμενο κλάδο. Η ποσοστιαία συμμετοχή των εργαζομένων του εξεταζόμενου κλάδου στην Αθήνα στο σύνολο των εργαζομένων του κλάδου των δημιουργικών δραστηριοτήτων, των τεχνών και της διασκέδασης κυμάνθηκε στο 45% - 46% στην Περιφέρεια Αττικής και σε 31% - 33% στο σύνολο της χώρας.

Οι πωλήσεις του κλάδου των δημιουργικών δραστηριοτήτων, των τεχνών και της διασκέδασης (NACE Αναθ. 2: 90) παρουσιάζουν έντονες διακυμάνσεις την περίοδο 2013-2022 σε πανελλαδικό επίπεδο. Ειδικότερα, το 2022 ο κύκλος εργασιών του κλάδου διαμορφώθηκε στα €407,9 εκατ. περίπου, καταγράφοντας κατακόρυφη άνοδο 50,8% συγκριτικά με το 2021, σημειώνοντας και την καλύτερη επίδοσή του την τελευταία δεκαετία.

Την μερίδα του λέοντος και στην Αθήνα αλλά και πανελλαδικά καταλαμβάνουν οι υποστηρικτικές δραστηριότητες για τον κλάδο του θεάματος με 44% και 53% αντίστοιχα. Ακολουθεί η καλλιτεχνική δημιουργία αποσπώντας μερίδιο συμμετοχής 25% στο σύνολο χώρας και 30% στην Αθήνα. Αξιόλογο μερίδιο κατέλαβε η κατηγορία «εκμετάλλευση αιθουσών θεαμάτων και συναφείς κατηγορίες» στην Αθήνα με 18% (το αντίστοιχο ποσοστό πανελλαδικά διαμορφώθηκε στο 10%). Τέλος, οι τέχνες του θεάματος, που περιλαμβάνουν και την παραγωγή θεατρικών παραστάσεων, κατέλαβαν το μικρότερο μερίδιο στην Αθήνα με 8%, ενώ πανελλαδικά απέσπασαν το 12%. Βάσει των δημοσιευμένων στοιχείων των εταιρειών, στον κλάδο δεν δραστηριοποιείται καμία μεσαία και μεγάλη εταιρεία που να ξεπερνά τα €10 εκατ. πωλήσεις την τριετία 2019-2021.

Από τα αποτελέσματα της απογραφικής έρευνας του θεατρικού έτους 2021 (1/10/2020 – 30/09/2021) που διενεργεί η Ελληνική Στατιστική Αρχή, αναφορικά με την δραστηριότητα των Κρατικών, Δημοτικών Θεάτρων και Ορχηστρών σε σχέση με την αντίστοιχη του έτους 2020 παρατηρείται μείωση κατά 4,3% στον αριθμό των έργων, κατά 56,8% στον αριθμό των παραστάσεων και κατά 24,2% στον αριθμό των θεατών. Η πτώση είναι ακόμα μεγαλύτερη σε σχέση με τα προ κορωνοϊού επίπεδα και συγκεκριμένα 60,6% στον αριθμό έργων, 76,5% στον αριθμό παραστάσεων και 65,7%. το 2021 έναντι του 2019.

Η κατανομή ανά είδος βάσει του αριθμού των θεατών αθροιστικά για χειμερινή και θερινή περίοδο που παρακολούθησαν παραστάσεις δεν διαφοροποιείται σημαντικά στην Αθήνα συγκριτικά με το σύνολο της χώρας. Οι συναυλίες καταλαμβάνουν τα μεγαλύτερα μερίδια συμμετοχής που ανέρχονται για την Αθήνα σε 45,3% και πανελλαδικά σε χαμηλότερα επίπεδα 32,1%. Ακολουθεί το αρχαίο δράμα αποσπώντας μερίδιο συμμετοχής 18,8% συνολικά στη χώρα και 10,7% στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας.

Οι συνολικές επιχορηγήσεις τις οποίες έλαβαν τα Κρατικά και τα Δημοτικά θέατρα, κατά το έτος 2021, ανήλθαν σε €48.708.013, μειωμένες κατά 1,7% σε σχέση με το 2020. Τα έτη 2013 και 2018 οι επιχορηγήσεις ξεπέρασαν τα €54 εκατ.

Το 50% των απασχολούμενων στα Κρατικά – Δημοτικά θέατρα και Ορχήστρες της χώρας είναι καλλιτέχνες (1.584 καλλιτέχνες), το 32% λοιποί (τεχνικό προσωπικό, κ.ά.) και το υπόλοιπο 18% διοικητικό προσωπικό.

H Ελλάδα κατατάσσεται 4η, 5η και 3η, ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες, σε αριθμό επιχειρήσεων, σε αριθμό απασχολούμενων και σε νεοϊδρυθείσες εταιρείες στον κλάδο των δημιουργικών δραστηριοτήτων, τεχνών και διασκέδασης, το 2020. H Ισπανία απέσπασε την πρώτη θέση σε όλα παραπάνω μεγέθη σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.